«Сөз мерген» тіл танымдық интеллектуалдық ойыны

«Сөз  мерген» тіл танымдық интеллектуалдық ойыны

Мақсаты:    Танымдық қабілеттерді дамыту, ой өрісті кеңейту, тұрақты сөзтіркестері, мақал-мәтелдер және көнерген сөздердің мағынасын ашу, табиғатын тану.

Оқушыларды алғырлыққа, шапшаңдыққа, туған халқымыздың әдет-ғұрпын қадірлей білуге, өз елінің, туған жерінің табиғатын құрметтеуге, қадірлеуге, қорғауға, көркем сөйлеуге тәрбиелеу.

Әдісі: сұрақ–жауап, логикалық тапсырмалар

Көрнекілігі: Туған жер туралы қанатты сөздер, асықтар, конверттер.

Ойынның мазмұны:

Құрал – жабдықтар:Интерактивті тақта, қазылар алқасына жауаптардың қорытындылары жөніндегі  бланк, тірек, сызбалар.

Бұл – көне сөз, астарлы ұғым, мақал-мәтелді бір кісідей білетін сенімді жандар сайысқа түсетін бағдарлама. Қатысушылар үшін мақсат – жеңу, ана тіліміз үшін — өсіп-өну.

Сайыс ережелері

1.     Сайысқа 4 топ  қатысады, 3 кезеңнен тұрады

І. Кезең «Мықты болсаң тауып көр»

ІІ. Кезең «Жүйрік болсаң шауып көр»

ІІІ. Кезең «Ойлы болсаң озып көр»

4. Кезең «Даналық ойдан дән ізде»

І. Кезең  «Мықты болсаң тауып көр»

Сөз тіркестерінің мағынасын ашу.

Тапсырмалар саны 6

Дұрыс жауапқа – 10 ұпай. Толық емес жауап – 5 ұпай

Тапсырмаларға жауап беру, кезекпен орындалады. Егер жауап дұрыс болмаса, келесі ойыншыға кезек беріледі.

Бүгінгі сайысымыздың тіл жанашырлары 9,8,7-6,5-сынып оқушылары Бірінші кезеңде ең аз ұпай жинаған ойыншы сайыстан шығады.

І. Кезең «Мықты болсаң тауып көр»

1.

2.

3.

 4

5.

6.

7.

8.

9.

10.

        11.

12.

 ІІ. Кезең   «Жүйрік болсаң шауып көр»

     Мақал – мәтел құраудан жарыс.

Тапсырмалар саны – 9

     Дұрыс жауап 10 ұпай. Толық

емес  жауап – 5 ұпай

Сайысты ұпайы аз топ бастайды. 2-ші айналымнан кейін

ұпайы аз топ   сайыстан шығады.

1. 

2.

3.

4.

5.

 6.

7.

8.   

9.

  ІІІ.  «Ойлы болсаң озып көр»

 Көнерген сөздер мағынасын ашу. Тапсырмалар саны

– 3  дұрыс жауап – 10 ұпай. Толық емес жауап — 5 ұпай.

1.

2.

   3

ІV. Кезең «Даналық ойдан дән ізде»

1-сұрақ:

Ертегі дегеніміз не?

Жауап: ауыз әдебиетінің ең көне жанры. Өмірде сирек кездесетін немесе мүлде кездеспейтін, ойдан шығарылған оқиғалар.

2-сұрақ: Ертегінің белгілі бір авторы бола ма?

Жауап: жоқ болмайды, ертегілер халық ауыз әдебиетіне жатады. Ол халық аузынан тараған себепті белгілі авторы жоқ

3-сұрақ: Ертегілер қалай басталады?

Жауап: Ертегілер көбінесе қарасөз түрінде айтылады. Кейде өлең сөз түрінде кездеседі. Ертегілердің, әдетте, басталулары ұқсас: «Баяғы өткен заманда бір кемпір мен шал болыпты», т.б басталады.

4-сұрақ: Ертегілердің неше түрі бар?

Жауап: ертегілердің хайуанаттар туралы, қиял-ғажайып, шыншыл, т.б түрлері бар.

5. «Ер Төстік», «Керқұла атты Кендебай», «Алтын сақа» ертегілердің қайсы түріне жатады ?  қиял – ғажайып ертегілері 

6. Наурыз   жыры  қандай   жырға   жатады? Жауабы: Тұрмыс-салт

7. Аңыз бен ертегінің айырмашылығы?

8. Аңыз әңгмілердің түрлері?

9. Айтыс дегеніміз не? қолма-қол суырып салып айтылатын сөз сайысы, жыр жарысы

Даналық ойдан дән ізде кезеңі бойынша әр топ мәнерлеп, жатқа өлең оқиды. Әр жатқа оқылған өлең 10 ұпаймен бағаланады.

Сұраққа

жауап берсе, ол жеңімпаз болып табылады. Марапаттау.

1.     Арасынанқыл өтпейтін-Тату, дос

2.     ит арқасы қиянда, ит өлген жер -Алыс, қашық–

3.     жергекіріп кете жаздау-Ұялу.

4.     қолды болды -Ұрлық

5.     қой аузынан шөпалмас -Момын

6.     Төбесі көкке жеткендей – қуану

7.     Қуанышы қойнына сыймады (қуанды)

8.     Қолы қолына жұқпады (тез қимылдады) –

9.     Саусағының ұшын қимылдатпады (қозғалмады, еш нәрсе істемеді)

10.    Ине шаншар жер жоқ– толық, тығыз