24.08.2020

 

Ата-аналарға арналған нұсқаулық

Қашықтан оқыту жағдайындағы Өзін-өзі тану сабақтары

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Алматы 2020 ж.

 

 

 

 

 

Мазмұны

 

1. Қашықтан оқытудың мақсаты.

2. Үй жағдайында қашықтан оқытуды ұйымдастыру ерекшеліктері.

3. «Өзін-өзі тану» пәні бойынша оқушылардың білім деңгейіне қойылатын

4. талаптар.

5. Қашықтан оқыту жағдайында жобалау қызметін ұйымдастыру.

6. Www ozin-ozi-tanu.kz. рухани-адамгершілік білім берудің интернет-порталы

 

 

 

Құрметті ата-аналар!

 

«Өзін-өзі тану» пәні бүгінде жалпыадамзаттық құндылықтар негізінде тұлғаны тәрбиелеудің маңызды құралы болып табылады. Өзін-өзі тану сабағында өсіп келе жатқан баланың ішкі әлеуетін, оның қабілеттерін, мүмкіндіктерін ашу, адамгершілік қасиеттерін дамыту, отбасындағы, ұжымдағы, қоғамдағы өз рөлін түсіну үшін жағдайлар жасалады. «Өзін-өзі тану» пәні зияткерлік және рухани-адамгершілік білімімен анықталатын тұлғаның тұтас дамуына ықпал етеді.

«Өзін-өзі тану» пәнін қашықтан оқыту бүгінгі таңда білім беру саласында қажетті жаңалық болып табылады. Қашықтан оқыту жүйесі білімнің тұрақты және жүйелі жаңаруын қалыптастыруға, белсенді танымдық ізденіске деген қажеттілікті дамытуға, оқу материалын шығармашылық тұрғыдан ұғынуға ықпал етеді.

. Осы нұсқаулықтың мақсаты оқушылардың ата-аналарына қашықтан оқыту жағдайында «Өзін-өзі тану» пәні бойынша оқушылардың оқу материалдарын табысты меңгеруі бойынша қажетті ұсыныстарынан тұратын мәліметтерді ұсыну болып табылады.

1. Қашықтан оқытудың мақсаты.

Мектепте педагогикалық үдерісті ұйымдастыруда сапалы нәтижеге қол жеткізу үшін әр түрлі тәсілдер жүзеге асырылады.

Қашықтан оқыту – бұл білім алушының қызметін жылдам және икемді үйлестіруге мүмкіндік беретін заманауи ақпараттық және телекоммуникациялық технологияларды пайдалана отырып, өз бетінше оқыту принципіне негізделген оқу-тәрбие үдерісін ұйымдастыру.

Қашықтан оқытудың мақсаты – оқушыларға өзгермелі жағдайда «Өзін-өзі тану» пәні бойынша сапалы білім алуға мүмкіндік беру, оларға осы әлеуметтік-экономикалық жағдайда табысты бейімделуге, жеке тұлғаның рухани-адамгершілік дамуына ықпал ететін қасиеттерді қалыптастыруға көмектесу.

Оқыту ортасы мұғалім мен оқушылардың кеңістікте және уақыт қашықтығымен анықталады, сонымен қатар телекоммуникация құралдарының көмегімен диалогты қолдау мүмкіндігі бар. Сабақта заманауи ақпараттық-компьютерлік технологияларды қолдану оқушылардың қызығушылығын тудырады, танымдық-шығармашылық қызметті белсенді етіп, аналитикалық ойлауды дамытуға ықпал етеді.

Сабақта заманауи ақпараттық-компьютерлік технологияларды қолдану оқушылардың қызығушылығын тудырады, танымдық-шығармашылық қызметті белсендіреді, қажет болған жағдайда ата-аналарға оқу-тәрбие үдерісіне қосылуға мүмкіндік береді.

 

Оң жақтары:

* оқыту сапасының өсуі;

* оқытуды икемді саралау;

* белсенді танымдық-шығармашылық қызметке тарту;

* зерттеу қызметінде үлкен дербестік көрсету;

* ата-аналармен ынтымақтастық мүмкіндігі;

* таңдау еркіндігі және сабаққа дайындық жылдамдығы

 

Қашықтан оқыту жағдайында сапалы нәтижелер алуда белгілі бір қиындықтар бар,

бұл:

* мұғалімнің оқушылармен құрған эмоциялық диалогының болмауы;

* ғимараттың географиялық орналасуына байланысты интернет желісінің әлсіз жұмысы;

* оқушының қабілеті мен өзін-өзі тануы; тапсырмаларды орындау кезінде ата-аналардың шектен тыс қамқорлығы, жобалау қызметіне қатысу.

 

2. Үй жағдайында қашықтан оқытуды ұйымдастыру ерекшеліктері.

Қашықтан оқытуға көшу кезінде оқушылардың ата-аналарына қажет:

• Қашықтан оқытуға көшуге техникалық дайындығын тексеру және оқушының онлайн-платформаларда үйде онлайн-сабақтарға қатысуы (Skype, Zoom, Discord, YouTube);

• оқу материалдарын меңгеру бойынша балалармен өзара іс-қимыл форматын анықтау;

• қашықтан оқыту жағдайында оқушыларда туындайтын қиындықтарды талдау және оларды жеңу алгоритмдерін жасау.

 

Қашықтан оқытуды табысты ұйымдастыру үшін бірқатар шарттарды сақтау қажет.

Ең алдымен, пәтерде немесе үйде баланы қашықтан оқыту кеңістігін бөлу керек. Жеке «жұмыс» орны баланың үлгеріміне оң әсер етеді, сондай-ақ оқу-жаттығу мен үй өмірін бөлуге мүмкіндік береді. Бірінші уақытта әртүрлі қиындықтар болуы мүмкін (бірінші кезекте техникалық сипаттағы мәселелер), сондықтан ата-аналардың жұмыс кестесінде және баланың кестесінде «үзіліс» пайда болуы мүмкін екенін ескеру маңызды.

Бұл ретте оқудың әр сағатын сауатты жоспарлау ғана емес, сонымен қатар тамақтану мен демалуға уақыт бөлу қажет.

Оқушылар үшін күн тәртібінің үлгісі

 

• 7:30 –Ұйқыдан тұру, жаттығу жасау және жуыну.

• 8:00 –Таңғы ас

• 8:30 – Сабақтар (мысалы, 20 минуттан, олардың арасындағы үзіліс 10 минут.)

• 10:30 – Демалу үшін үзіліс.

• 11:00 – Өзіндік оқу.

• 12:00 – Түскі ас.

• 12:30 – Сабақтар

• 14:00 – Демалу үшін үзіліс.

• 14:15 – Өзіндік оқу.

• 15:15 – Сабақты аяқтау, жеке үй жұмыстары.

Бір күнге жоспарды орындау жөніндегі талаптарды ынталандыру жүйесімен біріктіру маңызды, бұл оқушының өз күшіне деген сенімін нығайту үшін өте маңызды. Сабақ өту барысында бұл мәселелер талқыланып, өзгеруі мүмкін. Баланың назарын үйде сабақтарды орындаудың маңыздылығына мектепте дәстүрлі оқу кезінде де жасалғандай аудару керек. Материалды өз бетінше зерттеу және білім беру онлайн-құралдарымен жұмыс істеу үшін бөлінген уақытқа ерекше назар аудару қажет.

Сабақтан кейін оқушының сабақтарын жоспарлау маңызды. Әдетте, қызметтік жұмыс күні мектептегі әдеттегі күннен ұзағырақ болады. Сабақтан кейін баланың әр түрлі мерекелерінің пайда болуын болдырмау үшін, оны «Өзін-өзі тану» пәні бойынша жобалық және шығармашылық қызметті жүзеге асыруы мүмкін танымдық және қызықты, сонымен қатар пайдалы сабақтардың көмегімен ынталандыру қажет. Бұл қызметте отбасындағы қатынастарды үйлестіру, үй еңбегін ұйымдастыру, қызықты уақыт өткізу, жақындарына, көршілеріне, қоршаған адамдарға көмек көрсету үшін күш бар.

Онлайн-қарым-қатынас пен өзара іс-қимылды дұрыс ұйымдастыру, тәлімгерлікті қолдану, кестенің орындалуын қадағалау, балаға көмектесу және нұсқау беру, онымен ынтымақтасу қажет. Мұның бәрі баланы қашықтан оқыту мәселесін болдырмауға мүмкіндік береді.

Баламен және оның өзін-өзі тану мұғалімімен ашық қарым-қатынас онлайн-оқытудағы табыстың ажырамас бөлігі болып табылады. Баламен сөйлесу маңызды: ашық қарым-қатынасты ынталандыру және оның сабақтарға және оқыту нәтижелеріне қалай қарайтынын білу. Әлеуметтік өзгерістерге назар аудару керек: егер оқушы тұйықталса немесе пәнге, пайдалы іс-әрекетке қызығушылық білдірмесе, онымен сөйлесіп, қажет болған жағдайда өзін-өзі тану мұғалімімен кеңесу керек.

Қашықтан оқыту кезінде, әрине, бейімделу кезеңі болуы мүмкін және әр кезеңде жоспарланғандай бәрі болмайды, бірақ бәрібір тыныштықты, парасаттылықты сақтау және баламен екі жақты диалогты сақтау маңызды.

Онлайн-оқыту стандартты емес ойлау мен шығармашылық шешімдерді дамытуға мүмкіндік береді. Виртуалды оқытудың жетістігі-бұл жеке тәсіл. Сондықтан, егер баланың виртуалды оқуға қарсы тұруының белгілері байқалса, жағдайды объективті бағалауға тырысу керек, оны өзін-өзі тану мұғалімімен талқылау және оқу курсына қажетті өзгерістер енгізу керек.

Ең жиі туындайтын сұрақтар.

Бала тапсырманы орындауға үлгермейді - не істеу керек? Мүмкін, балаға тапсырмаларды уақытында орындау үшін қандай да бір құралдар немесе технологиялар жетіспейді немесе сіздің көмегіңіз қажет болуы мүмкін. Үй жұмысын тапсыру мерзімін қадағалау, баламен олардың әрқайсысын орындау уақытын анықтау, белгіленген мерзімдерді сақтауға тырысу маңызды.

Уақытты дұрыс жоспарламау - не істеу керек?

Әр кеш сайын және күні бойы орындалған тапсырмаларды тексеру. Қажет болған жағдайда белгіленген кестемен келесі күнге жоспар жасау.

Бала көмек сұрамайды-не істеу керек?

Баланың қарым-қатынаста қолданатын қандай сүйікті әдісі бар: электрондық пошта, телефон немесе бейне сұхбат. Оқушы ата-анасымен бірге мұғалімге тапсырманы жібермес бұрын немесе оны басқа оқушылармен талқыламас бұрын тексертуі үшін өз тапсырмаларының жобасын жіберсін. Өзін-өзі тану сабақтарында отбасы мүшелерімен талқыланатын тапсырмалар бар.

Мотивацияның болмауы-не істеу керек? Егер бала бағалауға, курстың аяқталуына қуанбаса, оның жетістікке жететініне сенім қажет.

Жобалық қызметке қызығушылықтың болмауы - не істеу керек? Баламен сөйлесіп, онымен бірге мұғалімнің тапсырмаларын орындау. Өзін-өзі тану бойынша тапсырмалардың көпшілігі жақсы істерді орындауға, адамның, оның отбасының, ол оқитын ұжымның игілігі үшін бағытталған.

Қашықтан оқыту жағдайында табыстың басты шарты-оқушымен ынтымақтастық, балаға деген терең сенім

 

2. «Өзін-өзі тану» пәні бойынша оқушылардың білім деңгейіне қойылатын талаптар»

Рухани-адамгершілік білім берудің ерекшеліктеріне сәйкес сандық емес, сапалық баға маңызды, сондықтан әрбір жартыжылдықтың қорытындысы бойынша «сынақ» қойылады.

Егер бастауыш сынып (1-4) оқушыларының дайындық деңгейіне қойылатын барлық талаптар орындалса, оқушыға «сынақ» қойылады.

Негізгі және орта мектепте (5-11-сыныптар) оқушы бағдарламада көрсетілген дайындық деңгейіне қойылатын барлық талаптарды орындаса және ұзақмерзімді жобаны орындау негізінде оқушыға «сынақ» қойылады.

Әр сынып үшін оқушылардың дайындық деңгейіне қойылатын талаптарды ұсынамыз.

 

1-сынып

Оқушылар 1-сыныптың соңында:

 

• жалпыадамзаттық құндылықтар туралы қарапайым түсініктері бар;

• бағдарламада көлемінде анықталған Қазақстанның және басқа халықтардың рухани мұраларын біледі;

• сабақтағы нақыл сөздерді, рухани-адамгершілік мазмұндағы өлеңдерді жатқа біледі

• сабақта, мектепте, қоғамдық орындарда тәртіп сақтай алады;

• мектеп оқушысының құқығы мен міндеттерін біледі және түсінеді.

• адамдарға, табиғатқа, қоғамдық меншікке ұқыпты және саналы қарайды;

• денсаулықты сақтауға арналған жақсы ойлардың мәнін түсінеді, салауатты өмір салтының қарапайым ережелерін біледі және қолдана алады.

 

 

2-сынып

Оқушылар 2-сыныптың соңында:

 

• жалпыадамзаттық құндылықтар туралы түсініктері бар;

• бағдарламада көлемінде анықталған Қазақстан және басқа халықтардың рухани мұраларын біледі;

• бағдарламада анықталған сабақтағы нақыл сөздерді, рухани-адамгершілік мазмұндағы өлеңдерді жатқа біледі;

• адамдарға, табиғатқа, қоғамдық меншікке ұқыпты және саналы қарайды;

• адалдық және ақкөңілділік, қайырымдылық, адамдарға құрметпен қарау сияқты адамның жағымды қасиеттері туралы түсініктері бар;

• салауатты өмір салтын құрудың мәнін түсінеді;

• басқа адамдармен татулықта өмір сүру маңыздылығын ұғынады;

 

 

 

 

 

 

 

3-сынып

Оқушылар 3-сыныптың соңында:

 

• еңбек, өзара түсіністік, ақжарқындық, оптимизм, қайырымдылық, жомарттық, кеңпейілділік патриотизм, шығармашылық ұғымдарының мәні мен мазмұнын ұғынады;

• істер мен әрекеттерде жауапкершілік таныта алады;

• салауатты өмір салты ережелерін біледі;

• шығармашылық іс-әрекеттер арқылы өз ойлары мен әсерлерін жеткізе алады;

• адамдарға мұқияттылық және құрмет көрсете алады, өзіне құрметті, жақындары мен туғандарына қамқорлық көрсете алады;

• туған өлкесінің табиғатына мұқият қараудың маңыздылығын түсінеді;

 

 

4-сынып

Оқушылар 4- сыныптың соңында:

 

 

• ұжым, азамат, дәстүр, жауапкершілік, батылдық, шешімділік, ар-ұждан, әділеттілік ұғымдарының мәні мен мазмұнын ұғады;

• сезімінің ұмтылысын көрсете алады, өзінің эмоционалдық күйін ажырата алады; жағымсыз эмоциялары мен әрекеттерін тыя алады;

• тәртіптің этикет нормаларын біледі, сыртқы түр мәдениетін сақтай алады;

• физикалық дамудың қажеттілігін түсінеді;

• оқуға арналған кітаптарға саналы таңдау жасай алады;

• қарым-қатынас ережелерін біледі; топта, сыныпта, таныс емес адамдармен жағымды, өзара достық қарым-қатынас жасай алады;

• қоршаған ортаға қамқорлық таныта алады, табиғи қайнар көздердің тазалығын сақтай алады.

 

 

5-сынып

Оқушылар 5-сыныптың соңында

 

• жалпыадамзаттық құндылықтардың маңызын түсінеді және өз өмірінде оларды басшылыққа алуға ұмтылады;

• жыл бойы өмір үлгілері қарастырылған адамзаттың рухани ұстаздарының өмірі мен шығармашылығын біледі;

• өзінің жеке тұлғалығын сезінеді, өзгелердің жеке тұлғалығына құрметпен қарайды;

• басқа адамдармен ынтымақтастық және келісім негізінде қарым-қатынас жасауға тырысады;

• ақиқат пен жалғанның, мәңгілік пен уақытшаның аражігін терең пайымдайды және ажырата алады;

• зиянды әдеттерден аулақ болады;

• өздігінен білім алуға және шығармашылыққа қызығушылық танытады, өзін-өзі көрсете білуге ұмтылады;

• достық пен қарым-қатынасты бағалай біледі, басқа адамға шыдамдылық, ықылас таныта алады;

• дербес шешім қабылдай алады;

• басқа адамдардың ар-намысына тиместен, өз көзқарасын қорғай алады.

 

 

6-сынып

Оқушылар 6-сыныптың соңында:

 

 

• жалпыадамзаттық құндылықтардың маңызын түсінеді және өз өмірінде оларды басшылыққа алуға ұмтылады;

• адамзаттың рухани ұстаздарының өмірі мен шығармашылығын біледі;

• әлсіз, сырқат, жәбір көрген адамдарға қатысты мейірімділік танытады, өзінің адамдарға жанашырлығын нақты көмек арқылы көрсете алады;

• ынтымақтастық пен келісім негізінде өзара әрекет ете алады;

• салауатты өмір салтының мәнін түсінеді, жағымсыз әрекеттерден аулақ болуға тырысады;

• өз уақытын жоспарлай алады;

• өз бетінше шығармашылықпен айналысуға қызығушылық танытады;

• терең пайымдау жасап, ақиқат пен жалғанның, мәңгілік пен уақытшаның аражігін ажырата алады;

• достық пен қарым-қатынасты бағалай біледі, шыдамды және кешірімді бола алады;

• түрлі жағдайларда өзін лайықты және жауапкершілікпен ұстай біледі; өзінің эмоциялық күйін басқара біледі және кері эмоциялары мен тілек-қалауларын тыя алады;

• дербес және жауапты шешім қабылдай алады және оны негіздей алады;

• басқа адамдардың ар-ұжданына нұқсан келтірмей, өз қағидаттарына, ұстанымдары мен сенімдерінде берік болады.

 

 

7-сынып

Оқушылар 7-сыныптың соңында:

 

• жалпыадамзаттық құндылықтардың қажеттілігін ұғынады және оларды өз өмірінде басшылыққа алуға тырысады;

• рухани даму, адам жанының сұлулығы, қадір-қасиеті, бақыт, қарым-қатынас, келісімге келу, азаматтық ұстаным, жағымды ойлау, өмір үйлесімділігі, азаттық, шығармашылық, өмір мәні - ұғымдарының мәні мен мазмұнын ұғынады;

• өз эмоционалдық және психикалық жағдайларын басқара алады, жағымсыз эмоциялары мен әрекеттерінің көрінуіне тоқтау жасай алады;

• салауатты өмір салтына септігін тигізетін физикалық жұмыстың әр түрін орындай алады;

• қоршаған орта сұлулығы мен адамды бағалай біледі; оларға деген көзқарасын шығармашылық жұмыстары арқылы көрсетеді;

• өзіндік мақсаттарын айқындап және оларға рухани-адамгершілік ережелеріне сәйкес жету мүмкіндіктерін біледі;

• мәдениеттің, салт-дәстүрдің, өз елінің және басқа да халықтар тілінің маңызын түсінеді;

• жағымды қарым-қатынас орнатудың құндылығын түсінеді, өзіне бағалау жүргізе алады және оны мұғалімнің, құрдастарының, жақындары мен туыстарының бағалауымен салыстыра алады;

• әлеуметтік және азаматтық жауапкершілігін сезіне отырып, өз бетінше шешім қабылдай алады.

 

 

8-сынып

Оқушылар 8- сыныптың соңында:

 

• жалпыадамзаттық құндылықтардың қажеттілігін ұғынады және оларды өз өмірінде басшылыққа алуға тырысады;

• даналық, адалдық, келісімге келу, шындық, бақыт, өмір, сүйіспеншілік ұғымдарының мәні мен мазмұнын ұғынады;

• адам мінезінің жағымды және жағымсыз сипаттарын, оның іс-әрекетін және ниетін ажырата алады;

• өз эмоционалдық және психикалық жағдайларын басқара алады, жағымсыз эмоциялары мен әрекеттерінің көрінуіне тоқтау жасай алады;

• салауатты өмір салтына септігін тигізетін физикалық жұмыстың әр түрін орындай алады;

• қоршаған орта сұлулығы мен адамды бағалай біледі; оларға деген көзқарасын шығармашылық жұмыстары арқылы көрсетеді;

• өз міндеттеріне жауапкершілікпен қараудың мәнін түсінеді, өз алдына және ұжымда еңбектене алады;

• өзіндік мақсаттарын айқындап және оларға рухани-адамгершілік ережелеріне сәйкес жету мүмкіндіктерін біледі;

• мәдениеттің, салт-дәстүрдің, өз елінің және басқа да халықтар тілінің маңызын түсінеді;

• жағымды қарым-қатынас орнатудың құндылығын түсінеді, өзіне бағалау жүргізе алады және оны мұғалімнің, құрдастарының, жақындары мен туыстарының бағалауымен салыстыра алады;

• қоғамға лайықты тәртіп ережелерін сақтай алады;

• әлеуметтік және азаматтық жауапкершілігін сезіне отырып, өз бетінше шешім қабылдай алады.

 

 

 

9-сынып

Оқушылар 9-сыныптың соңында:

 

• жалпыадамзаттық, этномәдениеттік және ұлттық құндылықтардың өзара байланысын түсінеді;

• өз мүмкіндіктерін тануға тырысады;

• өз ойларына, сөздеріне және іс-әрекетіне деген жауапкершілігін сезінеді;

• зорлық пен қаталдық орын алған жағдайдағы жағымсыз зардаптарын біледі;

• өмірдегі ғажайыпты, асқақты, қайғыны және күлкіліні ажырата алады және оған өз көзқарасын білдіре алады;

• өз өмірі мен денсаулығының құнын түсінеді, салауатты өмір салты туралы білімін тәжірибеде пайдаланады, өмірлерінен жағымсыз әдеттерді шығаруға тырысады;

• болашақ мамандығын саналы таңдаудың маңыздылығын түсінеді;

• өзінің жеке уақытын есептеп, бақылай алады;

• қалауы мен мүмкіндіктерінің шегін біледі, қалауын материалды, материалды емес тұрғысынан ажырата біледі;

• өмірдегі өзара көмек көрсетудің мәнін түсінеді;

• азаматтық болмысты ұғынуға тырысады, қазақ және басқа да тілдерге, қазақтың ұлттық дәстүрлері мен басқа ұлт өкілдерінің дәстүрлеріне құрмет көрсетеді.

 

 

10-сынып

Оқушылар 10-сыныптың соңында:

 

• адам өміріндегі жалпыадамзаттық, этномәдени және ұлттық құндылықтардың өзара байланысын және арақатынасын түсінеді;

• жағымды қарым-қатынас мәдениетін біледі және күнделікті өмірде іс жүзінде көрсете алады;

• өзінің және басқа адамдардың көзқарас, пікірлері мен қылықтарын талдап, сыни тұрғыдан бағалай алады;

• отбасындағы жағымды қарым-қатынас құндылығын, отбасын құру жауапкершілігін сезінеді;

• өмірдің мәнін түсінуге ұмтылады;

• өзінің жеке уақытын өзі және қоғам үшін тиімді ұйымдастыра алады;

• әртүрлі дереккөздерінен алынған ақпараттарды салыстырып, талдап, сыни тұрғыдан бағалай алады;

• өз пікірі мен көзқарастарын еркін, дәйекті түрде жеткізіп, негіздей алады, өзінің пікірінен алшақ пікірлерге төзімділік таныта алады;

• қоғамға қызмет етудің практикалық дағдыларына ие болады;

• өзінің азаматтық ұстанымын қорғайды;

• адамның қоғамдағы орны мен оның жеке қасиеттеріне қатыссыз құрмет пен төзімділік танытады.

 

 

11-сынып

Оқушылар 11- сыныптың соңында:

 

• адам үшін жалпыадамзаттық, рухани-адамгершіліктік құндылықтардың маңызын түсінеді;

• өзара адами қарым-қатынастарды тани алады және оны бағалай біледі;

• командада еңбектене біледі, топ пен ұжымда өз мәртебесін анықтай алады;

• адам өміріндегі отбасын құрудың маңызын саналы түсініп, есею өміріндегі болашағын сезіне алады;

• өзінің мінез-құлқын, эмоцияларын басқара алады;

• эстетикалық талғамға, жақсы әдеттерге ие,жақсы әдеттерін көрсете алады, күнделікті өмірде сұлулық заңдылықтарын пайдаланады;

• өз ойы мен сезімдерін еркін жеткізеді;

• қоршаған әлеммен үйлесімді қатынас құруға ұмтылады;

• өзінің ұстанымдары мен нанымдарын қорғай алады;

• қиянат жасау мен қатыгездікке қарсы тұрады;

• отбасында, ұжымда денсаулық сақтау ортасы жағдайларын жасау және қолдау үшін білімдері мен іскерліктерін қолданады;

• өзін-өзі жетілдіру үшін өмірлік жағдаяттарды шығармашылықпен және тиімді пайдалана алады;

• өзін-өзі қалыптастыруға ұмтылады;

• жалпыадамзаттық құндылықтарды басшылыққа ала отырып, өмірлік әртүрлі жағдаяттарда жауапты шешімдер қабылдай алады.

• өзіндегі шынайы көшбасшылық қасиетті дамытуға ұмтылады.

 

 

2. Қашықтан оқыту жағдайындағы Өзін-өзі тану сабағының құрылымы

Өзін-өзі тану сабағының нақты құрылымы бар, ол мұғалімге өзінің педагогикалық ойына сәйкес шығармашылық сабақ құруға көмектеседі. Өзін-өзі тану сабағында баланың өз ашуларын жасауға мүмкіндік алаңы құрылады, өйткені балаларға ешқашан дайын білім берілмейді, дайын шешімдер ұсынылмайды. Ата-аналарға оқу материалын берудің ерекшеліктерін түсіну, оқушының адамгершілік-рухани білім беру үдерісіне қатысу өте маңызды.

Сабақ оқу материалын эмоционалды – бейнелі қабылдауға, оқушылардың танымдық қызығушылығын белсендіруге ықпал ететін Өзін-өзі тану сабағының міндетті компоненті-сабақтың дәйексөзінен басталады. Дәйексөз ретінде белгілі адамдардың ұлағатты сөздері, ой-пікірлері, мақал-мәтелдер, нақыл сөздер, ұлағатты сөздер қолданылуы мүмкін.

Даналық сөздерде оқушылар сабақ барысында түсінетін тақырыптың негізгі идеясы бар. Дәйексөзді айта отырып, мұғалім оқушыларды сабақ тақырыбына енгізеді, осылайша дәйексөз мазмұны арқылы сабақ барысында жауап табуға болатын басты сұрақтарды анықтауды ұсынады. Ата-аналар оқушылармен өӨзін-өзі тану сабағы туралы әңгімелесе отырып, оған сабақта берілген нақыл сөздерді еске түсіруді ұсынады. Бұл әдіс балаға тақырыптың маңызды идеяларын түсінуге көмектеседі. Оқулықта сабақ дәйексөздері тиісті айдарда ұсынылады және ата-аналар оқушының оқу үдерісіне қатысуын тексере алады.

Әңгімелеу (оқиға айту)-бұл өмір тарихы, ертегі, әңгіме болуы мүмкін. Мұғалім мәтін мазмұнын тақырып бойынша ауызша әңгімелеп айту арқылы жеткізеді. Оқиғаны әңгімелеп айту кезінде оқушылар тыңдау мен естуге, сезіну мен түсініп-түйсінуге, ойлану мен пайымдауға үйрене отырып, руханилыққа терең бойлап, адамгершілік қасиеттерді бойларына сіңіреді. Мәтін мазмұнындағы өмірлік құндылықтар мен адамгершілік қасиеттердің мәні дәріптеледі. Мәтін кейіпкерлерінің іс-әрекетінің адамгершілік негіздерін талдап, талқылай отырып, өзі, қоршаған орта, жалпыадамзаттық құндылықтардың маңызы туралы ой толғайды, оқушылар өз тұжырымдарын жасайды.

Мұғалім сабақта айтқан оқиғаны ата-аналар «әңгімелеу» айдарының сұрақтарын пайдалана отырып, оқушылармен талқылай алады. Мұғалім әңгімелейтін мәтіндер "оқу" айдарында орналастырылған және кешкі үйдегі оқуларды өткізуге себеп болуы мүмкін.

Әңгімелесейік-бұл тақырып мазмұнын тереңірек түсінуге мүмкіндік беретін сұрақтар мен жауаптар түріндегі тірі қарым-қатынас түрі. Әңгіме барысында оқушылардың ой-өрісі, нақты жағдайлар мен іс-әрекетке деген көзқарасы дамиды. Сабақ барысында мұғалім ата-аналарды қызықты сұрақтарды талқылауға шақыра алады, әсіресе, олар өзінің жеке тәжірибесіне жүгінсе.

Бұны кешкі шайдан кейін де, үстел үстінде де, кешкі серуендеу кезінде де орындауға болады. Адамгершілік-рухани даму мәселелері әрбір адам үшін маңызды, өйткені ол өмірді қызық әрі мазмұнды етеді.

Тапсырмалар оқушылардың танымдық қызығушылығын белсендіреді және меңгерілген ұғымдар мен біліктерді бекітеді. Осы әдістің көмегімен оқушылардың жеке тәжірибесіне оқу материалын жобалау жүзеге асырылады. Тапсырмалардың арқасында оқушылар құрдастарымен және отбасы мүшелерімен оң қарым-қатынас жасау өмірлік дағдыларын меңгереді, қиын жағдайларда адамгершілік шешімдерді табуға үйренеді.

Ата-аналар да сабақ барысында ұсынылған тапсырмаларды орындап, балаға алған нәтижесін өздерімен салыстыруды ұсына алады. Бұл кезде жаңа жаңалықтар үшін үлкен мүмкіндіктер пайда болады.

Шығармашылық іс-әрекет – Өзін-өзі тану сабақтарының маңызды бөлігі. Сурет салу, жазба жұмыстары, коллаждар жасау, шағын жобалау жұмыстары, өлең шығару, сахналау және т. б. әр түрлі жеке және ұжымдық қызмет түрінде жүзеге асырылуы мүмкін. Шығармашылық іс-әрекет оқушылардың ынтымақтастық, өз пікірін айта білу, өз күштері мен шығармашылық мүмкіндіктеріне сенімділік қалыптастырады, жауапкершілік пен дербестік сезімін тәрбиелейді. Ата-аналарға баламен бірге шығармашылық қызметтің жасау ұсынылады, мүмкін, отбасылық шығармашылыққа да өз үлесін қосар.

Кейде оқушыларға берілген немесе ойлап тапқан оқиға бойынша көрініс қою ұсынылады. Бұл сабақ мазмұнын тиімді қабылдауға ықпал етеді. Сахнаны отбасы мүшелерімен де ойнауға болады, бұл ынтымақтастыққа, шығармашылыққа ықпал етеді. Дайын шешімі жоқ жағдаяттарды ойнату қызықты болып табылады. Оның шешімін табу және оны ойын түрінде ұсыну – отбасылық пікірталас ұйымдастыруға себеп болады.

Осылайша, өзін – өзі тану сабағы-бұл оқушы ғана емес, оның отбасы мүшелерін де зерттеуге арналған алаң. Бірлескен шығармашылықта, ынтымақтастықта, адам өмірінің ең маңызды сұрақтарына жауап іздеуде оқушы жаңалықты қызықты түрде танып қана қоймай, өз отбасының лайықты мүшесі, белсенді өмірлік ұстанымы бар, өзін-өзі тану мен өзін-өзі жетілдіруге ұмтылатын тұлға болады.

 

2. Қашықтан оқыту жағдайында жобалау қызметін ұйымдастыру.

Әлеуметтік бағытталған оқу жобасы оқушылардың кӛзқарасымен қарағанда – бұл өздерінің рухани-адамгершілік әлеуеттерін барынша жарыққа шығаруға берілген мүмкіндік. Бұл іс-әрекет өзінің мүмкіндіктерін жеке дара және топта жүзеге асыруға, күш-жігері мен білімдерін пайдаға жаратуға, қол жеткізілген нәтижелерді көпшілікке таныстыруға мүмкіндік береді.

5-11 сынып оқушылары ұзақ мерзімді жобалау жұмысын, ал 1-4 сыныптар – тек элементтерін, кіші-жобаларды орындай алады.

Ата-аналардың міндеті-оқушылардың бойында жағымды мотивациялық көңіл-күй қалыптастыру және ұсынылған тақырып негізінде мақсаты мен түпкі нәтижесін анықтауға, міндеттерді тұжырымдауға, іс-қимыл жоспарын әзірлеуге, бірлескен іс-әрекет тәсілдерін келісуге көмектесу. Жобада күнделікті өмірде ой, сөз және істің бірлігі принципін ұстану, сабақтан тыс қызметте құндылықтар тәжірибесін жүзеге асыру үшін жағдай жасауға ықпал етеді.

«Өзін-өзі тану» пәні бойынша жобалардың тақырыптары

Сынып	Тақырып
5	Жақсылық менен басталады
6	Табиғат – баға жетпес сый
7	Ұжымдағы достық
8	Қоғамға қызмет ету
9	Менің құрдастарым
10	Менің борышым
11	Адамзаттың шынайы көшбасшылары

 

Өзінің құрылымы мен мазмұны бойынша жоба зерттеушілік, шығармашылық, ақпараттық және әлеуметтік болып табылады. Орындалу ұзақтығы бойынша әлеуметтік бағытталған жобалар ұзақ мерзімді болып табылады, яғни бір оқу жылына есептелген және жазғы демалыста орындауға арналған тапсырмаларды қамтиды.

Ата-аналардың міндеттері-оқушыларға қоғамдық пайдалы іс-әрекетте өзінің мақсаттарын, мүдделерін, интеллектуалдық және рухани сұраныстарын, адамгершілік бағдарларын, өзінің мүмкіндіктерін және өз замандастарының жетістіктерін зерттеу арқылы қазіргі әлемдегі өзінің «Менін» ұғынуға көмектесу.

Жобаның іске асырылуына оқушылар ғана емес, олардың отбасыларының мүшелері, достары мен таныстары да қатыстырылады. Осылайша, жоба әртүрлі жастағы, мамандықтағы, әлеуметтік дәрежедегі адамдарды біріктіреді және жалпыадамзаттық құндылықтарды нығайту жолында қоғамның салауатты күш-қуатын біріктіруге мүмкіндік туғызады. Жоба бойынша іс-әрекеттің барысы Оқушы дәптеріндегіЖоба күнделігінде жазылған. 5-10 сыныпқа арналған Оқушы дәптерлері www.ozinozi-tanu.kzрухани-адамгершілік білім беру порталында орналасқан.

Күнделікті еркін формада да жүргізуге болады, оның орнына альбом, файл папкасы, А4 форматындағы арнайы дәптерді пайдалануға болады. Жоба төрт бөліктен тұрады. Әрбір бӛлігі белгілі бір бӛлімнің мазмұнымен байланысты, алайда тек онымен шектелмейді. Осының барлығы зерттеудің төрт кезеңін шамалайды.

Бірінші кезеңде оқушылар рефлексиялық қызметті орындай алады, яғни оқулықта немесе оқушы дәптерінде берілген сұрақтарға жауап беру арқылы өздерінің ішкі жай-күйлеріне талдау жасайды. Бәлкім, бұл сұрақтар тұлғаның барлық эмоционалдық-еріктік сұраныстарын қанағаттандырмауы мүмкін, алайда өз-өзімен және қоршаған әлеммен қарым-қатынасына талдау жасауға көмектесері анық. Сұрақтар мұғалім мен оқушылар тарапынан толықтырылуы мүмкін. Бұл сұрақтарға жауап іздеу үй жұмысына берілетін тапсырма ретінде ұсынылады, орындалу нәтижелері өзін-өзі тану сабақтарында талқыланады. Талқыланатын тақырыпқа қызығушылық арттыру үшін сұрақты жауап беруге ынта білдірген оқушылардан бастап, бірте-бірте қалған оқушыларды да әңгімеге тартуға болады.

Екінші және үшінші кезеңдерде ойластырылған жоспарды жүзеге асыру орындалады. Зерттеумен қатар нақты істердің де көрініс тапқаны маңызды. Мысалы, қайырымдылық шаралары, еңбек десанттары, ардагерлерге, балалар үйінің балалары мен жалғызбасты адамдарға арналған концерттер мен қолөнер бұйымдары. Бұл іс-әрекетке отбасы мүшелері, достар, таныстар және қатысуға ниет білдірген барлық еріктілерді тартуға болады. Оқушылардың зерттеушілік және практикалық іс-әрекеттің өзара байланысын түсінгендері өте маңызды, себебі практикалық істер де зерттеу алаңы болып табылады. Өзінің күш-жігерін жұмсау нәтижесінде адам өзінің ішкі көңіл-күйін, толқулары мен қуаныштарын, істеген ісімен қанағаттануын бағалай алады және өзін-өзі тани алады.

Төртінші кезең – қорытынды. Жоба материалдары жалпыланады және жүйеленеді, жобаны презентациясы әзірленеді. Жобаны қорғау оның орындалу нәтижелерін таныстырумен сипатталады. Ол бейне-ролик, фотоколлаж, түрлі-түсті безендірілген кітап, қабырға газеті, қойылым көрсету арқылы көпжанрлы композициялар, өз шығармасындағы туындыларды орындау, рухани-адамгершілік мазмұндағы әндерді шырқау арқылы көрсетілуі мүмкін. Бұған барлық отбасы мүшелері қатысып, өз шығармашылық қабілеттерін көрсетсе болады.

Жобаны қорғау немесе презентациялау соңғы сабақтарға белгіленген және өзін-өзі тану мерекесі ретінде қарастырылады, оған қонақтар, мұғалімдер, оқушыларды отбасы мүшелері, достары және жобаны іске асыруға қол ұшын созған адамдар шақырылады. Атаулы естелік сыйлықтар әзірлеу, ізгі тілектер ойластыру ұсынылады.

Мұндай тәсіл бағдарламалық материалды меңгертіп қана қоймай, отбасында жақсы қарым-қатынас орнатуға, жалпыадамзаттық құндылықтарды бекітуге ықпал етеді.

 

2. Www ozin-ozi-tanu.kz рухани-адамгершілік білім берудің интернет-порталы

Ата-аналарға көмек ретінде www ozin-ozi-tanu.kz. адамгершілік-рухани білім берудің интернет-порталының материалдары ұсынылады

№	Бөлімнің атауы, сілтеме	Аннотация
	«Ата-аналарға» http://parents.ozin-ozi-tanu.kz/	«Ата-аналарға» бөлімінде «Өзін-өзі тану» пәні туралы ақпарат орналастырылған: пәннің мазмұны, оның міндеті, мақсаты. Бұл бөлімде «Өзін-өзі тану» рухани- адамгершілік білім беру Бағдарламасының өзектілігін түсінуге, бағдарламаны Қазақстан Республикасының оқу орындарына енгізу қажеттілігінің негіздемесімен танысуға көмектесетін мақалалар жарияланған. Бөлім материалдары отбасылық құндылықтарды насихаттайды, сенім мен өзара түсіністік негізінде отбасылық қатынастарды нығайтуға ықпал етеді. Сіздің баланы адал, мейірімді, қайырымды болуға қалай үйрету және оның өзіне , айналасындағыларға деген сүйіспеншілік сезімін қалай дамытуға болатындығы туралы біліміңізді толықтыруға мүмкіндігіңіз бар.
	«Өзін-өзі тану мектепте» http://parents.ozin-ozi-tanu.kz/article/index	Бұл бөлімде сіз «Өзін-өзі тану» пәнін оқыту әдістемесімен, оқыту бағдарламасымен таныса аласыз, сондай-ақ оқу материалдарын әзірлеушілерге сұрақтар қоя аласыз.
	Клуб «Менің отбасым» http://parents.ozin-ozi-tanu.kz/traditions/index	Бұл бөлімде балалар мен ата-аналардың бірлескен іс-әрекеті үшін отбасылық оқуға және талқылауға арналған материалдар бар, олар, әңгімелесулер мен пайымдауларына көбірек мүмкіндік береді. Осының барлығы отбасын нығайтуға, оның ұйымшылдығына және жылы және достық қарым-қатынас құруға ықпал етеді. "Менің отбасым" клубы рухани-адамгершілік оқыту мен тәрбиелеудің өзекті мәселелері бойынша ата-аналар қоғамдастығының өз пікірін айтуы үшін диалог алаңы болуға тиіс.
	Электронды кітапхана http://parents.ozin-ozi-tanu.kz/library/index	Электронды кітапхана-өзін-өзі тану оқулықтары, жұмыс дәптерлері, ғылыми мақалалар, баяндамалар, монографиялар, оқу-әдістемелік құралдар және «Өзін-өзі тану» рухани-адамгершілік білім беру Бағдарламасы бойынша ұсыныстар орналастырылатын бөлім
	Психологтың кеңесі http://parents.ozin-ozi-tanu.kz/soviet/index	Бұл бөлімде ата-аналарға балалардың рухани- адамгершілік тәрбиесі мәселелері бойынша психологтың кеңестері мен ұсыныстары бар материалдар ұсынылған. Балаға жалпыадамзаттық құндылықтар туралы түсінікті қалай үйрету, оның бастамасын қалай қолдау және шығармашылық әлеуетін дамыту, оқу көрсеткіштерін жақсарту үшін ішкі ресурстарды қалай табу керек – осы және басқа да көптеген мәселелер осы бөлімде көрсетілген.
	Бейнегалерея http://parents.ozin-ozi-tanu.kz/video/index	Бұл бөлімде «Өзін-өзі тану» сабақтарының фрагменттері, рухани-адамгершілік білім беру мен тәрбиелеу бойынша сынып сағаттары мен іс-шаралардың бейне материалдары орналастырылған. Осы бөлімнен сіз қазіргі қоғамның адамгершілік және руханилық мәселелері бойынша әртүрлі қызмет саласындағы танымал адамдардың пікірлерімен бейне сұхбатты көре аласыз.