Ашық сабақ. Сарматтар

Сыныбы: 6 «А»               Күні: 06.02.2018        Пәні: Қазақстантарихы

Сабақтыңтақырыбы:§40.Сарматтар.

Сабақтың мақсаты:

А)Білімділік:

Қазақхалқыныңата-тегіболғантайпалар мен ұлыстартуралыайтаотырып, Арал-Каспий

теңіздерібойынмекендеген сармат тайпаларыныңшығутегіжәнеолардыңмекендегенжерлерітуралытолықтүсінік

беру

Ә)Дамытушылық:

Жаңасабақтымеңгертеотырып,оқушылардың ой –өрісіндамыту, белсенділігінарттырып,

білімдерінжетілдіру

Б)Тәрбиелік:Оқушылардыотансүйгіштікрухтатәрбиелейотырып,

мәдениетті,имандыазаматетіп тәрбиелеу

Сабақтың түрі: Ашық

сабақ

Сабақтыңәдісі: түсіндірмебаяндау,сұрақ-

жауап, тест, тірексызбалары,

Көрнекілігі: интерактивті

тақта

Сабақтыңбарысы:

I.Ұйымдастыру кезеңі:

А) Оқушылармен сәлемдесу, түгелдеу.

Б) Оқушылардыңзейінінсабаққааудару

Психологиялық сергіту «Ыстық алақан»

II.Үй тапсырмасын сұрау:

Сабақ бастау алдында өткен тақырыптар бойынша шығыс

Қазақстан туралы қысқаша шолу ретінде сұрақ — жауап әдісі бойынша «Кім жылдам»

Мынадай сұрақтар беріледі.

1.Солтүстік Қазақстан ға бүгінгі қай облыстар кіреді? (Ақмола, Көкшетау,

Павлодар, Қостанай, Солтүстік қазақстан)

2.Мұртты обалар нешеге бөлінеді? (4)

3.Шығыс Қазақстан жері қандай ?  (далалы,

әрі таулы аймақ)

4.Шілікті ескерткіштерін алғаш рет зерттеген профессор кім? (1960ж С. Черников)

5.Жазда малды қайда бағылд? (Жайлауда)

6. «Алтын киімді адамды қай жылы, кім тапқан» ( 1969ж

археолог-ғалым К. Ақышев Алматы қаласы, Есік қорғаны)

7.Берел кезеңі деп аталуы неге? (Қатонқарағай ауданындағы

Берел қорымына байланысты.)

8.Кейбір ғалымдардың пікірінше «мұртты» қорғандар ненің

рөлін атқарған ( Бағдаршам)

9. «Шілікті алтын адамының » киімінің қаптырма-

түймешіктерінің саны нешеу? (4303 дана)

10.Берел қорымнан ненің сүйектері табылған? ( Ат, мысық

тұқымдас , жыртқыш аңдар т.б)

ІІІ. Жаңа сабақ

Жоспары:

1. Сарматтардың орналасқан жері

2. Савроматтар

3. Арал-Каспий теңіздері аралығын мекендеген тайпалар.

Сарматтар еліміздің батыс аумағын б.з.б. 8-ғасыры мен

б.з.-дың 5-ғасырында мекендеген. Кейде савромматтар деп те атаған. Арал-Каспий

аралығында, одан оңтүстікке қарай дах (дай, даг) тайпалары тіршілік еткен.Батыс

Қазақстан жерің біртіңдеп жаулап, қара теңіздің солтүстік аймақтарына дейін

жетті. Сарматтаржөнінде грек, римтарихшыларыДиодор, Үлкен Плиний,

Полибийжазыпкеткен.

Сарматтардыңорналасқанжері

Арал-Каспий Каспий теңізіГиркантеңізі

(дай,даг,дах)

(каспилер) (гирканилер)

1).Жаңасабақтағы

термин сөздерменжұмыс.

Дах,дай,даг

– арал – каспийбойынмекендегенежелгітайпалар

Гирканилер

– Гиркантеңізібойынмекендегентайпалар

Аршак-

апарнтайпасынаншыққанкөшпелілер

Этногенез-

халықтыңшығутегі.

Дайлар-

б.з.б.248-247 жылдарыөмірсүргентайпалықбірлестік

Б.з.б.

1 мыңжылдықтаГеродоттың,парсыпатшасыКсерстіңжазбаларында Арал-Каспий

теңіздерініңаралығындах,сақ-массагеттайпаларыөмірсүрген.

Дайларбірнешерудантұрды. ДайлардыңАпарынтайпасынаншыққанАрсақ (Аршак)

бастағанкөшпелілерПарфияныңүлкенбөлігінжәнеГирканияныңоныменшектесаймақтарынбасыпалған.

Сөйтіп,

оларбұлелдеАршакидтерәулетібилігініңнегізінсалған.

Сарматтардың қоғамдық құрылымы

Сармат

қоғамында әскери демократия әйелдерге де қатысты болды

Оқулықпен жұмыс

1тапсырма. Сөйлемді толықтыр.

Обаларда ___________ жасалған ыдыстар да

кездесен, бірақ бұл ыдыстарды олар өздері жасамаған, _____________ елдерінен

алғызған.

Сарматтарда __________ және

_________________________ тұрмыспен қатар ____________________ та дамыды.

Ескерткіштердің көпшілігі _________, __________,

________ өзендерінің бойында.

Зерттеушілердің пікіріне қарағанда

_______-________________ отқа табыну рәсімі болған.

Керек сөздер: шыныдан, шығыс, көшпелі, жартылай

көшпелі, отырықшылық, Жайық, Елек, Жем, дай – массагеттерде

Сергіту сәті

2тапсырма Сәйкестендіру тест

Жауабы:

Томирис- Сақ тайпасының патшайымы

Сарыарқа- Қазақстанның орталық бөлігін алып жатқан аймақ

Сармат- Батыс Қазақстанда орналасқан тайпа

Диодор- Рим патшасы

Кир Дарий- Парсы патшасы

3тапсырма         Балама

тест (иәнемесежоқ).

1.

Еліміздесарматтарқоныстанғанаймақ Оңтүстік Қазақстан. (жоқ)

2.

ТарихшыДидордыңайтуыншасавроматтар «биіктурлардыңбауырында»

тұрғанагипейлерменкөрші. (жоқ)

3.

Гиркан сармат дәуіріндегі Каспий теңізініңатауы. (иә)

4.

Каспий жағалауындаөмірсүрген сармат тайпасыиседондар. (жоқ)

5.

«Сармат» атауыкөнедәуіравторларының еңбектерінде б. з. б. ІV

ғасырданбастапкездеседі. (жоқ)

6.

Сарматтардың қоғамдық басқару құрылымы әскери демократия. (иә)

7.

Аршакиддерәулетібилігініңнегізінсалған сармат тайпасысақ — масагертер. (жоқ)

8.

Аландар Б. з. б. 248 — 247 жылдарыПарфияныбасыпалған сармат тайпасы. (иә)

9.

б. з. б. VІІІ ғ.- б. з. V ғ. сармат тайпаларыныңөмірсүрумерзімі. (иә)

10.

Сарматтар скиф тілінежақынтілдесөйлеген. (иә)

YI.Жаңа сабақты қорытындылау:

1. Көне дәуір авторларының еңбектерінде «сармат» атауының

кездесетін мерзімі

А) б.з.б. У ғасыр В) б.з.б. ІУ ғасыр

С) б.з. ІІ ғасыры Д) б.з.б. ІІІ ғасыр

2. Елімізде сарматтар қоныстанған аймақ

А) Оңтүстік Қазақстан В) Солтүстік Қазақстан

С) Батыс Қазақстан   Д )Шығыс Қазақстан

3. Сармат тайпаларының өмір сүру мерзімі

А) б.з.б. Ү ғ.-б.з. І ғ. В) б.з.б. ҮІІІ ғ.-б.з.Ү

С) б.з.б.ҮІІ ғ.-б.з. ІІІ ғ. Д).б.з.б. ҮІ ғ.-б.з. ІІ ғ.

4. Арал-Каспий аралығы, одан оңтүстікке қарай өмір сүрген

сармат тайпасы

А)

Каспий В) Гиркан

С) Саврамат Д) Дах

5.

Каспий жағалауындаөмірсүрген сармат тайпасы

А)Гиркани В)

Алан

С) Савромат Д) Дах

6.

Сармат дәуіріндегі Каспий теңізініңатауы

А)

Хорезм В) Исседон

С)Гиркан Д)Дах

7.Сарматтар

кімдерментуыстасболыпкеледі?

а)сақтар

В) массагеттермен, исседондармен

с)Дайлармен

D) исседондар

Жауабы: 1-д 2-с

3-в 4-д 5-а 6-с 7-в

Рефлексия

1.Сары- сіздің жетістіктеріңізге қызғанышпен қарайды

Ақ- сізді жақсы көреді

Қызыл- сізді құрметтейді

Көк-      сіз

туралы әр түрлі ойлайды

2. Сиыр- сіз өзінің туралы жоғары пікірдесіз

Жылқы- сізді интуицияныз ешқашан алдамайды

Ит- жақсы жолдас бола аласыз

Қой-Кейде айтатын сөзінізді айта алмағандықтан өкінесіз?

3. Кофе- үнемі жақындарыңыз үшін жаныңыз ауырады

Шай-     өзіңізге

көп көңіл бөлесіз

Шырын-   жақсылық

жасауды жаңыныз сүйеді

Су-   көңіліңіз

қалса да кек  сақтамайсыз

4. Қыс-   бар

нәрсеге қаталдықпен қарауды ұнатасыз

 Көктем-  кейде екіжүзділікке барудан да қорықпайсыз

Жаз- лауазымы жоғары адамдармен бірге жүргенді ұнатасыз

Күз-  бар уайымды

ішіңізде сақтайсыз, сондықтан кейде көп ауырасыз

V. Бағалау

VI. Үй тапсырмасы. §40

Сарматтар мазмұндау. тақырыбының соңындағы сұрақтар мен тапсырмаларға жауап беру және тест

тапсырмаларын орындау.