«Шығыс Қазақстан» 6 «А»сынып

Сабақтың

тақырыбы: §38-39 Шығыс

Қазақстан

Сабақтың

мақсаты:

– Ерте

темір дәуіріндегі Шығыс Қазақстан, оның табиғат жағдайлары, осы өңірге тән

Шілікті патша қорғандарыжалпы бұл аймақты мекендеген аримаспылар туралы баяндай

отырып, белсенді, білімді, шыдамды, ұлтжанды азамат тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: Ашық сабақ

Әдісі: баяндау, сұрақ- жауап,

Көрнекілік:карта, суреттер, сызба, тест,

кесте,  видео,сөзжұмбақ,

Сабақтың

жоспары    I. Ұйымдастыру кезеңі

II Үй тапсырмасын тексеру

III Жаңа сабақ

                                     IV  Жаңа сабақты бекіту

V   Қорытындылау,бағалау

VI  Үйге тапсырма.

Сабақтың барысы:  І.Ұйымдастыру кезеңі

·        

Оқу құралын тексеріп түгелдеу

·        

Оқушылар зейінін сабаққа аудару

ІІ.Үй

тапсырмасын сұрау: «Кім жылдам» сұрақ- жауап

G  1.Солтүтік

Қазақстанға бүгінгі қай облыстар кіреді? ( Ақмола, Көкшетау, Павлодар ,

Қостанай,Солтүстік Қазақстан)

G  2.

Жұт дегеніміз не? (Жерді қалың мұз басып, мал шөп тауып жеу, үшін тұяғымен оны

жара алмай, жаппай қырғынға ұшырау) 10-12жылда 1рет болады

G  3.Мұртты

обалар неше кезеңге бөлінеді? (4)

G  4.«Аргиппей»

сөзін латын тілінен ауд қандай мағына береді? («Ақ жалды жүйрік аттардың

иелері»

G  5.«Алтын

киімді адамды»қай жылы, кім тапқан? 1969ж археолог-ғалым К.Ақышев Алматы каласы

Есік қорғаны

G  6.Ежелгі

заманда Сарыарқаның солтүстік батысында мекендеген тайпа? ( Аргиппейлер)

G  7.Орталық

Қазақстандағы ерте темір дәуірінің ескерткіштері ( Мұртты қорғандар)

G  8. Жазда

малды қайда бағылды? ( жайлауда)

G  9.

Кейбір ғалымдардың пікірінше «мұртты» қорғандар ненің рөлін атқарған (

бағдаршам)

G  10. Ертедегі

грек тарихшысы Геродоттың айтуынша Савроматтарды қалай атаған? «Биік таулардың

бауырында»

Бекіту тест

1.Ежелгі

заманда Сарыарқаның солтүстік батысын мекендеген

А)

Исседондар     В) Аримаспылар

С)

Массагеттер                  D)

Аргиппейлер                 Е) Дайлар

2.Ежелгі

заманда Сарыарқаның  орталығын

мекендегендер

А) Аримаспылар     В)

Массагеттер    С) Дайлар     D) Аргиппейлер      Е) Исседондар

3.Ежелгі заманда Сарыарқаның шығысында мекендегендер:

А) Аримаспылар   В) Массагеттер      С) Дайлар    D) Аргиппейлер        Е) Исседондар

4.Көшпелілердегі күзгі жайылым

А) Жайлау     В) Қыстау       С) Тебінді    D) Қыркүйек       Е) Күзеу

5.Орталық Қазақстандағы ерте темір дәуірінің ескерткіштері

А) "Балбал тастар"

В) "Тас қоршаулар"

С) " Мұртты қорғандар"

D) "Дөңгелек қорғандар"

Е) " Тас қорғандар"

6.Сарыарқаның ерте темір дәуірі ескерткіштері

А) Андрон мәдениеті     В) Тасмола

мәдениеті

С) Дәндібай мәдениеті     D) Атасу

мәдениеті                 Е) Беғазы

мәдениеті

7.Ерте темір дәуірі ескерткіші Тасмола мәдениетінің табылған аудан

А) Екібастұз      В) Қарқаралы     С) Абыралы    D) Абай     

Е) Баянауыл

8.Тасмола мәдениетін қалдырған тайпалар

А) Аргиппей      В) Аримаспы    С) Массагет      D) Исседон        Е) Дай

9."Мұртты" обалардың бөліну түрі

А) 3-ке       В) 2-ге       С) 4-ке      D) 6-ға       Е) 5-ке

10." Мұртты обалар" көп тараған аймақ

А) Шығыс Қазақстан

В) Оңтүстік Қазақстан

С) Батыс Қазақстан

D) Солтүстік Қазақстан

Е) Орталық Қазақстан                 

Жауабы: 1-д. 2-е. 3- а. 4- е 5-с 6- в 7-а 8-д 9-с 10-е

Жаңа

сабақтың жоспары:

1.      Табиғат

жағдайы мен халқы

& Шығыс

Қазақстан аумағын етеде аримаспылар мекендеген

& Шығыс

Қазақст ан-ежелден адамға жайлы, малға шұрайлы жер. Оның жайылымы мол шалғынды

аймақтары мен тау жоталары, түрлі металдарға бай кен орындары бұл жерде көне

мәдениеттердің қалыптасуына себеп болды.

2.      Шілікті

патша қорғандары

& Шығыс

Қазақстанның Зайсан ауданы жеріндегі жазықта сақ дәуірінің 200-ден аса обалары

орналасқан. Оның ішінде 50-ден астамыпатша немесе ақсүйектер ескерткіштері

саналады.

3.      Берел

қорымдары

1-тапсырма  Оқулықпен жұмыс

1. Ертедегі грек тарихшысы .............. айтуынша савроматтар «биік таулардың

баурайында тұрған» ...................... көрші болған

2. Шілікті жазығында............ ескерткіштер орналасқан.

3. Қабірханның ішінен..............бояумен........................... салынған

тақтай қалдықтары табылды.

4.Берелдің кіші обаларынан............ .....жасаған

........................ жерлеген адамдар табылды.

5. ................................. 

бір ерекшелігі- жайпақ түпті қыш ыдыстардың таралуы болып табылады.

6.Астау

табытқа................... жастағы ...................мен

..................жерленген екен.

2- тапсырма Сәйкестендіру тест

Жауабы:

1.

Кир, Дарий- Парсы патшасы

2.Томирис-

Сақ тайпаларының патшайымы

3.Солтүстік

Қазақстан- Ақмола Қостанай

4.Сарыарқа-

Қазақстанның орталық бөлігін алып жатқан аймақ

5.Александр

Македонский –Македония патшайымы

6.Помпей

Трог- Рим тарихшысы

7.Спитамен-

Грек –македон басқыншыларына қарсы күрес жүргізген

8.Геродот- Тарихтың атасы

Сергіту сәті:

3тапсырма Карта мен жұмыс

1.      Шығыс

Қазақстан облысындағы қорымдарды картаға түсір.

       ( Берел қорымы, Шілікті патша қорғандары

орналасқан жерін көрсет)

4тапсырма

 Қорытындылау

Тест сұрақтары

1. Шығыс

Қазақстан аумағын мекендеген тайпалар

 а) аргиппейлер ә) сарматтар б) исседондар

 в) аримаспылар г) савроматтар 

2. Шығыс Қазақстандағы алып патша

қорғандар кездесетін аудан

 а) Іле ауда   б.з.б. 2-1

ғасыр  

ә) Зайсан ауданыб.з.б. 5-4 ғасыр    

 б) Тасмола

алқабы б,з.б 2ғасыр

 в) Алакөл ауданы   

 г) Екібастұз

ауданы

3. Берел кезеңінің уақыты

а)б.з.б. 5-4ғасыр  ә) б.з.б.6ғасыр б) б.з.б  7ғасыр

 в) б.з-ң 3 ғасыры г) б.з-дың 8 ғасыры

4. «Алтын киімді адам» табылған

қорған

 а) Есік қорғаны ә) Бесшатыр

қорғаны

 б) Бөріқазған тұрағы в) Ботай

қонысы

5.Орталық Қазақстандағы ерте темір

дәуірі ескерткіштерінің атауы

 а) шағын қорғандар ә) үлкен

обалар

 б) «мұртты қорғандар» в) патша

қорымы

6. Тасмола мәдениетінің ерекшелігі

 а)  көп адамдар жерленген

 ә) қыш ыдыстар қойылмаған

б) алтын әшекейлер кездеспейді

 в) адам мен жылқыны қатар жерлеген

7. Тасмола  мәдениетін

қалдырған тайпа

 а) аргиппейлер ә) исседондар

б) аримаспылар в) дайлар 

8. «Ақ жалды жүйрік аттың иелері» деп аталатын тайпа

 а) аргиппейлер ә) исседондар б) аримаспылар в)

дайлар

Жауабы: 1-в.2-ә 3-а 4-а 5-б 6-в  7-ә 8-а

Сабақты бекіту: Сөзжұмбақ

1.Тасмола мәдениеті ескерткіштерінде

қандай обалар кездеседі?

2.Қабірге немен бірге мүліктер

жерленген?

3.Алтай мен Ертіс жағалауын мекендеген

тайпалар?

4. Малды қыста жаюға байланысты

қалыптасқан жайылым.

5.Ертедегі грек географы кім?

6.Аттарын сауытпен қорғаған кімдер?

7.Ұлы Жібек жолы арқылы өткен негізгі

тауар?

8..Ат әбзелдері қандай бейнемен әшекейленді?

Бағалау:

Үйге тапсырма: §27. Шығыс

Қазақстандағы ерте темір дәуір мазмұндау

    Қорымдар туралы мәлімет қарау